نیچ مارکت به بخش ویژه و کوچکی از بازار گفته می‌شود که محصول و خدماتتان، بر رفع نیازهای مشتریان آن بخش تمرکز دارد. حضور در چنین بازاری، نیازمند به کارگیری یک استراتژی کارآمد است تا بدون مصرف بودجه زیاد، محصول و خدمات شرکت به بازار معرفی شده و میزان فروش بالایی داشته باشد. برخی شرکت‌ها و استارتاپ‌های تازه‌کار از نیچ مارکتینگ به عنوان روشی برای معرفی محصول و خدمات به مشتریان استفاده می‌کنند؛ اما شرکت‌های بزرگی وجود دارند که با کمک این رویکرد، درآمد زیادی کسب کرده و حاشیه سود خود را افزایش می‌دهند.
برخی از شرکت‌های تولیدی به جای عرضه محصولات و خدمات، به بازارهای بزرگ، آن‌ها را به بخش کوچک‌تری از بازار عرضه می‌کنند. این دسته از کسب‌وکارها از نیچ مارکتینگ استفاده می‌کنند. نیچ مارکتینگ (Niche Marketing) یک استراتژی کارآمد و موثر برای کسب‌وکارهای کوچکی است که می‌خواهند با صرف بودجه کم، محصول یا خدمات‌شان را به بخش خاصی از بازار معرفی کرده، به فروش برسانند و شانس خود را برای رقابت با شرکت های بزرگ افزایش دهند. اما نیچ مارکتینگ چیست و چطور می‌تواند در افزایش فروش و سود شما موثر باشد؟ 

نیچ مارکتینگ چیست؟

پیش از پاسخ به سوال نیچ مارکتینگ چیست، باید بدانیم نیچ به چه معناست؟ معنی نیچ «طاقچه» است، در دنیای دیجیتال مارکتینگ، نیچ مارکتینگ، به معنی بخش کوچک و ویژه‌ای از بازار است که محصولات و خدمات تولید شده را به برآوردن نیازهای مشتریان آن بخش متمرکز می‌کنیم.
معمولا در هر بازار بخش‌های کوچکی وجود دارد که شرکت‌های بزرگ یا این بخش‌ها را ندیده‌اند، یا نخواسته‌اند و یا نتوانسته‌اند محصول مناسبی برای آن‌ها ارائه کنند، این بخش‌ها با نام «گوشه‌های دنج بازار»، «کنج بازار» یا «نیچ مارکت» شناخته می‌شوند.
اما بهترین پاسخ به سوال «نیچ مارکتینگ چیست؟» می‌تواند این باشد که: نیچ مارکتینگ، به معنی به‌دست آوردن بخشی از بازار به وسیله نیازسنجی یک قشر خاص است. این نوع مارکتینگ، یک گروه و نیاز خاصی را که دارند مشخص کرده و این نیاز را برطرف می‌کند. به‌عنوان مثال، شاید یک شرکت تولیدکننده پوشاک، تصمیم بگیرد محصولات خود را فقط برای کودکان زیر5 سال تولید کند. یا مثلا یک شرکت تولید کننده انواع سس، تصمیم بگیرد تنها سس‌های رژیمی تولید کند.

استراتژی نیچ مارکتینگ یا بازاریابی گوشه‌ای

در استراتژی نیچ مارکتینگ درست مانند سایر استراتژی‌ها، باید کار را از آنالیز رقبا شروع کنید. امروزه اگر قصد داشته باشید که در هر حوزه‌ای دست به شروع کار بزنید، مطمئنا رقبایی برای شما وجود خواهند داشت. برای مثال اگر می‌خواهید به عنوان یک آنلاین شاپ فعالیت خود را آغاز کنید، باید به بررسی فروشگاه‌های اینترنتی مرتبط با حوزه خود بپردازید. در واقع اولین اقدامی که باید در نیچ مارکتینگ انجام دهید، انتخاب حوزه کاری و دسته‌ای مشخص برای محصولات است.
بنابراین اگر به عنوان فروشگاه اینترنتی کفش فعالیت می‌کنید، باید از هر روش و تکنیکی استفاده کنید تا تعداد بیشتری از مشتریان را به سمت خود جذب کنید. اگرچه سایتی همانند آمازون در جهان وجود داشته و بیشتر افراد از آن خرید می‌کنند، اما هرگز نمی‌توان از عملکرد هزاران سایت فروشگاهی تخصصی دیگر چشم‌پوشی کرد. افراد بسیاری وجود دارند که علاقه‌مند هستند برای خرید یک محصول،‌به فروشگاه‌های اختصاصی مراجعه کنند. این رفتار در جهان واقعی نیز امری عادی محسوب می‌شود، چراکه شما برای خرید ساعت، به ساعت فروشی مراجعه می‌کنید.
به جرات می‌توان گفت که نیچ مارکتینگ همیشه جواب داده و می‌تواند سود زیادی برای کسب و کارتان به ارمغان بیاورد. به همین دلیل است که توصیه می‌کنیم حداقل در اوایل فعالیت خود، به سراغ نیچ مارکتینگ بروید تا به یک برند تبدیل شوید. حتی اگر از بحث سایت‌های فروشگاهی با آن دسته‌بندی‌های ضعیف عبور کنیم، سایت‌های خبری نیز عملکرد جالبی ندارند. تقریبا تمامی سایت‌ها به تقلید از سایت‌های بزرگ و مرجع خبری، قصد پوشش تمامی اخبار را دارند. در حالی که اگر به صورت اختصاصی روی اخبار سیاسی یا اقتصادی یا هر چیز دیگری تمرکز کنند، رشد چشمگیری خواهند داشت.

هدف نیچ مارکتینگ چیست؟

در نیچ مارکتینگ، هدف این است که نیازهای قشر خاصی از جامعه را به‌عنوان هدف تولید خود در نظر بگیرید، تا به‌این شکل، علاوه ‌بر کسب رضایت مشتریان، بازاری همیشگی و مشتریانی وفادار برای محصولات خود داشته باشید. بنابراین، در نیچ مارکتینگ، صرفا گوشه‌ای از بازار را برای فعالیت خود در نظر می‌گیرید که احتمال حضور رقبا در آنجا کم‌تر و احتمال موفقیت و کسب سود، بیشتر است.
 چه نوع مشتریانی برای نیچ مارکتینگ مناسب هستند؟
نیچ مارکتینگ به ویژه در مواردی که می توانیم مشتریانمان را براساس ویژگی‌های محسوس دسته‌بندی کنیم اثر بخش واقع می‌شود. ویژگی‌هایی مانند موقعیت جغرافیایی، سن و سال، میزان درآمد و مشخصه‌های این چنینی. 

نیچ مارکتینگ چه مزایایی دارد؟

از جمله مزایای نیچ مارکتینگ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
می‌توانید بازارهایی را که برای رقیبان شما نفوذناپذیر شده‌اند تصاحب کنید.
قبل از آنکه رقبای شما نیازسنجی‌ها را داشته باشند، همراه با تأمین نیاز مذکور در فضاهای بازار حضور خواهید داشت.
به آسانی می‌توانید بر بازاری که دارید مسلط شوید و در امر تولید محصولات آن مهارت‌های کافی را کسب کنید.
به خوبی از نیاز مشتریانی که دارید مطلع خواهید شد.
با تمرکز بر قشر خاص مورد نظر که مشتریان اصلی محصول شما هستند، هزینه‌های بازاریابی را کاهش خواهید داد.
به سرعت در بازاریابی گوشه‌ای که برای خود انتخاب کرده‌اید، به یک برند تبدیل خواهید شد.

معایب نیچ مارکتینگ چیست؟

اما مشکلات و معایب niche marketing چیست؟ 
-استراتژی نیچ مارکتینگ ممکن است برای بازاریابی طولانی مدت مناسب نباشد.
-ممکن است کمپین نیچ مارکتینگ، توسط شرکت‌های بزرگ مورد تهاجم قرار گیرد.
-اگر تنها استراتژی فروش سازمان، نیچ مارکتینگ باشد، ممکن است شانس بقای آن به خطر بیفتد.

کدام کسب و کارها از بازاریابی نیچ استفاده می‌کنند؟

بازاریابی نیچ را می‌توان تقریباً در بدنه هر کسب‌وکاری جای داد، مگر اینکه یک کسب و کار بسیار گسترده و با طیف وسیعی از محصولات داشته باشید. حتی در این صورت نیز می‌توانید مشتریان خود را به گروه‌هایی با ویژگی‌های مشترک دسته‌بندی کرده و برای هر دسته به طور مجزا از بازاریابی نیچ بهره ببرید.
نکته اصلی این است که مشتریان خود را بشناسیم. معمولاً کمتر کسب‌وکاری را می‌توان یافت که بتواند مدعی شود همه اقشار جامعه می‌توانند مشتری وی باشند. حتی یک سازمان بیمه که در واقع به تمام اقشار جامعه خدمت‌رسانی می‌کند، باید ببیند در وهله اول چه افرادی برای بیمه کردن اعضای خانواده‌شان تصمیم‌گیری می‌کند و سمت و سوی بازاریابی‌های خود را به آن دسته از جامعه نشانه روند.

انواع روش‌های نیچ مارکتینگ

روش‌های مختلفی برای پیاده‌سازی بازاریابی جاویژه وجود دارد که از طریق آن می‌توان بازار هدف را مشخص کرد. در واقع با استفاده از این روش‌ها، باید بازار هدف خود را مشخص کنید.

-تمرکز بر یک حوزه خاص

باید به جای فعالیت در یک بازار کلی مثل پوشاک، ریزتر شوید و حوزه خود را به مواردی همچون ساعت، تیشرت، کفش و… محدود کنید. در این صورت سرعت رشد شما افزایش چشمگیری پیدا کرده و علاوه بر برندسازی، کار راحت‌تری در سئو سایت خواهید داشت.

-فعالیت به صورت محلی

در روشی دیگر، بدون توجه به حوزه کاری شما، این مرزهای جغرافیایی هستند که مورد توجه قرار می‌گیرند. ممکن است با انتخاب یک شهر یا محله بتوانید رشد بیشتری تجربه کنید. معمولا این روش برای کسب‌وکارهایی مناسب است که کارشان ارائه خدمات است. البته تعریف صحیح نیچ مارکتینگ محلی بر انتخاب درست محله‌ها تمرکز دارد و شهرهای دیگر کمتر مد نظر قرار می‌گیرند.

-عرضه محصولات خاص

نیچ مارکتینگ محصول زمانی می‌تواند برای شما کارساز باشد که در بازاری با محصولات مشابه، محصولی با ظاهر یکسان و ویژگی‌های اختصاصی عرضه کنید. در این روش نباید کسب و کارها را مورد بررسی قرار دهید، بلکه محصول و ویژگی آن‌ها برای شما اهمیت دارد.
به عنوان مثال، یک وب‌سایت آموزش دیجیتال مارکتینگ می‌خواهد محصولاتی در سایت خود به فروش برساند. پس از انجام بررسی‌های لازم، متوجه می‌شود که اکثر سایت‌ها، یک آموزش کلی را به فروش می‌رسانند. حال اگر این سایت بتواند یک دوره آموزشی تخصصی‌تر مثل سئو (SEO) یا حتی ریزتر آماده کند، شانس بیشتری برای موفقیت خواهد داشت.

-توجه به گروه‌های سنی و جنسی

به طور خلاصه، امروزه شاهد محتوا، خدمات و محصولات چندان زیادی برای گروه‌های سنی کودکان و سالمندان نیستیم، در صورتی که این افراد را مد نظر داشته باشید، به تعداد زیادی مشتری دسترسی خواهید داشت. همچنین با انتخاب گروه‌های جنسی، رشد بهتری در راه‌اندازی کمپین‌های دهان به دهان خواهید داشت.

چطور برای بازاریابی گوشه‌ای برنامه‌ریزی کرده و آن را به‌کار ببریم؟

برنامه ریزی و اجرای برنامه‌های نیچ مارکتینگ عموما با سوالاتی که به بهبود فعالیت‌های در دست اقدام منجر خواهند شد آغاز می‌شود. مشتریان نیچ مارکت انتخابی چه مجله‌هایی را مطالعه می‌کنند؟ چه کسانی را در شبکه‌های اجتماعی دنبال می‌کنند؟ به چه نوع وبسایت‌هایی بیش از سایرین اهیت می‌دهند؟ چه چیز انتخاب‌های آنان را بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهد، تبلیغات یا معرفی دوستان؟ سعی کنید ویژگی‌های روانی عمومی خرید و نحوه استفاده از اوقات فراغت را در آنها بشناسید.
با به دست آوردن شناخت کافی از بازار هدف، شروع به توسعه طرح بازاریابی (Marketing Plan) می کنیم. تمام جنبه‌های طرح با در نظر گرفتن تاثیری که تکنیک مورد استفاده بر تصویر برندمان می‌گذارد آغاز شده و بر اساس آنچه در مرحله تحقیقات اولیه آموخته‌ایم توسعه می‌یابد. تکنیک‌ها و راهبردهای نیچ مارکتینگ بسته به ارزش‌های خاص بازار هدف می‌توانند به شکلی نامحسوس یا کاملا واضح پیاده‌سازی شوند؛ این موضوع بویژه در راهبردهای بازاریابی دهان به دهان اهمیت می‌یابد.

برای نیچ مارکتینگ در فضای وب چه کار کنیم؟

در خلق بازاریابی نیچ لزومی ندارد که حتماً صاحب یک مغازه و یا شرکت باشید و بخواهید در فضایی فیزیکی آن را دایر نمایید. برعکس، فضای اینترنت یکی از بهترین مکان‌ها با هدف خلق نیچ مارکتینگ است؛ چراکه مشتریان در این فضا همراه با جستجوهایی که می‌توانند خاص و ویژه باشند، سعی در کسب اطلاعات و یا یافتن فروشگاه‌های اینترنتی دارند.
مثلاً کسی که قصد خرید کفش زنانه مجلسی در بازار را دارد؛ لاجرم باید با انبوه مغازه‌هایی که هیچ‌کدام کفش زنانه مجلسی نمی‌فروشند همراه شود؛ اما در فضای اینترنت با جستجوی عبارت کفش زنانه مجلسی سعی خواهد کرد تا جستجوی خود را تا آن اندازه که می‌تواند تخصصی‌تر کند. این فیلترسازی در جستجوی مخاطبان اینترنتی همان جایی است که بازاریابی نیچ می‌تواند خودش را به خوبی نشان دهد. از این رو اگر صاحب فروشگاهی اینترنتی هستید، سعی کنید همواره تمام محصولات شما دسته‌بندی‌شده و همراه با مقالات و فضاهای تخصصی باشند. به این ترتیب هر دسته از محصولات فروشگاه شما در شکل و شمایل یک نیچ مارکتینگ حرفه‌ای خواهد شد.
از طرفی ممکن است وب‌سایت شما از نوع فروشگاهی نباشد. جالب است بدانید برای مثال یک وب‌سایت خبری نیز نمی‌تواند ادعا کند تمام اقشار جامعه مطالبش را می‌خوانند و به اخبار آن احتیاج دارند. حتی همین اخبار نیز می‌توانند بر اساس مخاطب خاص خود دسته‌بندی شوند.

جمع بندی

شاید با خلق الگوی نیچ مارکتینگ در سطح فعالیت‌های خود به‌نوعی نگاه طیف بسیاری از اجتماع را از دست بدهید؛ اما برای جامعه هدفی که دارید، یک برند خواهید شد. مثلاً برای کسی که در تولید کیف مناسب برای مادران جوان است، چه نیاز است که نظر مساعد مردهای جامعه را داشته باشد؛ اما اگر همراه با بررسی تمام نیازهای مادران جوان محصول خود را تولید کند، آیا همان مادران جوان، برند مورد نظر را برای دیگر مادران آینده پیشنهاد نخواهند داد؟ این یک نمونه عادی با رویکرد بازاریابی گوشه‌ای است که نشان دهنده اهمیت بازاریابی نیچ در تجارت امروز نیز هست.