SWOT مخفف عبارات Strengths ،Weaknesses ،Opportunities و Threats به‌معنای نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهاست؛ به‌ همین دلیل ماتریس SWOT راهی برای ارزیابی نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای نهاد موردنظر محسوب می‌شود. در حالت کلی، جدول SWOT در رابطه با محصولات، تیم‌ها، سازمان‌ها، رهبران تیم یا نهادهای دیگر کاربرد دارد؛ روش SWOT در بسیاری از محیط‌های تجاری برای درک بهتر نحوه برنامه‌ریزی برای آینده نهاد مربوطه استفاده می‌شود.
بسیاری از کارشناسان و صاحبان مشاغل بر این باور هستند که، بکارگیری ماتریس SWOT را می‌توان به عنوان یک دستورالعمل فوق‌العاده جهت موفقیت در بازار رقابتی امروز به شمار آورد. بنابراین شرکت‌ها برای دستیابی به اهداف مالی و عملیاتی تعیین شده و همچنین ایجاد استراتژی‌هایی جهت تحقق این اهداف، تجزیه و تحلیل SWOT را به عنوان بخشی مهم در روند کلی برنامه‌ریزی سازمانی‌شان در نظر می‌گیرند.
معمولاً یکی از سنجه‌هایی که می‌توان از طریق آن اعتبار و کارآمدی ابزاری را سنجید، مقبولیت در بین سازمان‌ها و بنگاه‌های تجاری است، آمارها در این زمینه از اقبال نسبت به ماتریس SWOT حاکی هستند:
-SWOT (سوآت) مشهورترین ابزار استراتژیک در بین شرکت‌های موجود در لیست آی اِی اِم (شاخصی در بورس لندن) است به‌طوری‌که تقریباً ۸۰% از شرکت‌های حاضر در این فهرست، از این ابزار بهره برده‌اند و این ماتریس رتبه اول را در بین ابزارهای مورد استفاده این شرکت‌ها دارد.
-ماتریس SWOT بر اساس مطالعه آستون محبوب‌ترین ابزار استراتژیک به شمار می‌رود و توسط ۶۵% از شرکت‌هایی که در این مطالعه بررسی شده‌اند، مورد استفاده قرار گرفته است.
-این ابزار در چین پس از ابزار PEST (تحلیل عوامل سیاسی-اقتصادی-اجتماعی و تکنولوژیک) رتبه دوم مقبولیت را کسب کرده است.
-مطالعات دیگری نیز از SWOT به عنوان پرکاربردترین ابزار استراتژی در کشورهایی همچون استرالیا، نیوزلند، مالزی، سنگاپور، انگلستان و فنلاند نام برده‌اند.
با ‌وجود مقبولیت SWOT، یافته‌های آی اِی اِم نشان می‌دهد این ابزار حد متوسطی از ارزش درک شده را داراست و در پیاده‌سازی و اجرا هم رتبه پایینی را به خود اختصاص می‌دهد، لذا افراد در استفاده از نتایج این ماتریس دچار سردرگمی می‌شوند. علاوه بر این، مخالفان این روش اذعان دارند که این ابزار به‌شدت سطحی‌نگر است.
فاکتورهای داخلی در جدول SWOT عوامل منفی (نقاط ضعف) یا مثبتی (نقاط قوت) هستند که در سازمانتان وجود دارند و می‌توانند به‌نوعی تغییر پیدا کنند یا تحت‌تأثیر قرار بگیرند. از سوی دیگر، فاکتورهای خارجی عوامل منفی (تهدیدها) یا مثبتی (فرصت‌ها) هستند که خارج از حیطه پوششی موضوع ارزیابی‌شده قرار دارند و لزوما نمی‌توانند توسط شما یا سازمانتان تغییر کنند یا تحت‌تأثیر قرار بگیرند. در ادامه به هریک از این جنبه‌های جدول SWOT نگاه دقیق‌تری می‌اندازیم.

نقاط قوت

در ماتریس SWOT بررسی نقاط قوت موضوع موردنظرتان باید ویژگی‌های داخلی یا به‌عبارتی ابعاد مثبت سازمان، فرد، محصول یا نهادی که ارزیابی می‌کنید را شامل شود. برخی از مواردی که در جدول SWOT ممکن است برای درک نقاط قوت موضوع از خودتان بپرسید، عبارت‌اند از:
-خصوصیات مثبت‌تان کدام‌اند؟
-چه دستاوردهایی به دست آورده‌اید؟
-چه ‌چیزی در رسیدن به اهدافتان به شما کمک می‌کند؟
-چه منابعی در اختیار دارید؟
-چه تخصصی دارید؟
-چه ‌چیزی شما را از دیگران متمایز می‌کند؟

نقاط ضعف

بررسی نقاط ضعف درماتریس SWOT، تمام زمینه‌های داخلی را شامل می‌شود که در رابطه با موضوع موردارزیابی به بهبود نیاز دارند یا آسیب‌پذیر هستند. برخی از مواردی که ممکن است برای درک این نقاط ضعف در ماتریس سوآت از خودتان بپرسید، عبارت‌اند از:
-از بُعد داخلی، چه ‌چیزی دستیابی به اهدافتان را دشوار می‌کند؟
-فکر می‌کنید که چه ابعادی در رابطه با موضوع موردنظرتان به بهبود نیاز دارند؟
-از نظر منابع، تکنولوژی، مخاطب و غیره چه‌ چیزهایی کم دارید؟
-برای پیشروی در راستای اهداف بلندمدت‌تان به چه مواردی نیاز دارید؟

فرصت‌ها

بخش فرصت‌ها در ماتریس‌ SWOT موضوع موردنظرتان تمام فرصت‌های خارجی مرتبط با آن را شامل می‌شود. برخی از مواردی که ممکن است برای درک بهتر فرصت‌های خارجی در جدول SWOT از خودتان بپرسید، عبارت‌اند از:
-کدام محصولات، خدمات یا اطلاعات در بین مخاطبانتان محبوب هستند؟
-آیا منابع خارجی‌ای وجود دارد که برای رسیدن به اهدافتان بتوانید از آنها استفاده کنید؟
-آیا می‌توانید از ترندهای بازار و شرایط اقتصادی کنونی بهره‌مند شوید؟
-آیا می‌دانید چه نوعی از تکنولوژی در آینده نزدیک محبوب خواهد شد؟
-سهام‌داران چه دیدگاهی در رابطه با برند، محصول یا خدمات‌تان دارند؟

تهدیدها

بخش تهدیدات در ماتریس SWOT، تمامی تهدیدهای خارجی را شامل می‌شود که می‌تواند روی موضوع موردنظرتان تأثیری منفی بگذارد. برخی از مورادی که ممکن است برای درک بهتر تهدیدهای این موضوع در ماتریس سوآت از خودتان بپرسید، عبارت‌اند از:
-آیا انتظار دارید شرایط بازار هدف‌تان بد یا آشفته شود؟
-آیا مخاطبان دیگر علاقه‌ای به برند، محصول یا خدمات‌تان ندارند؟
-آیا رقبای‌تان برتری خاصی نسبت به شما دارند؟
-دیدگاه مخاطبان، صنعت یا بازار هدف به کسب‌وکارتان چگونه است؟
-چه ‌چیزی می‌تواند کسب‌وکارتان را در معرض خطر قرار دهد؟
-آیا رقبای جدید بالقوه‌ای را در حوزه فعالیت خود می‌بینید؟

چگونه برای کسب و کار خود تحلیل swot داشته باشیم؟

-تعیین هدف

در ابتدا لازم است هدف خود را از تجزیه و تحلیل SWOT مشخص کرده و یک سوال یا هدف در ذهن داشته باشید.

-انجام تحقیقات

قبل از شروع تجزیه و تحلیل SWOT، برای داشتن درک و شناخت مناسب از مواردی مانند تجارت، صنعت و بازار خود باید تحقیقات کافی را در این زمینه‌ها انجام دهید. تحقیقات بازار به شما کمک می‌کند از وضعیت و روند رقبای‌تان نیز مطلع شوید.

-ذکر نقاط قوت تجارت

اولین قدم در تحلیل swot، شناسایی و لیست کردن مواردی است که نقاط قوت تجارت‌تان به حساب می‌آیند. به عنوان مثال می‌توانید به نقاط قوت در رابطه با کارمندان، منابع مالی، موقعیت شغلی و مزایای رقابتی‌تان اشاره نمایید. شناسایی هر ایده و موضوع خوشایندی در این مرحله می‌تواند دلگرم کننده و انگیزشی باشد.

-ذکر نقاط ضعف تجارت

مواردی که نقاط ضعف کسب‌وکارتان محسوب می‌شوند را شناسایی و لیست کنید. نقاط ضعف می‌تواند شامل‌عدم ارائه محصولات جدید، عدم جذب مشتری، نارضایتی و کم کاری کارکنان، فقدان حق انحصاری، کاهش سهم بازار و همچنین داشتن فاصله از رقبا و بازار باشد.
در ادامه مطمئن شوید نقاط ضعف شناسایی شده را برطرف کرده‌اید. ارزیابی مداوم لیست نقاط ضعف می‌تواند روند رشد تجارت شما را در طول زمان نشان دهد. اگرچه ممکن است نقاط ضعف جدیدی شناسایی کنید، اما از بین رفتن نقاط ضعف قدیمی نشانه پیشرفت خواهد بود.

-شناسایی فرصت‌های بالقوه

به فرصت‌های خارجی احتمالی کسب‌وکار خود فکر کرده و به یاد داشته باشید مفهوم و ماهیت فرصت‌های خارجی با نقاط قوت داخلی تفاوت دارد. این فرصت‌ها می‌تواند شامل ظهور فناوری جدید، برنامه‌های آموزشی، مشارکت، تنوع بازار و تغییرات محدودیت‌ها یا قوانین دولتی باشد.

-شناسایی تهدیدهای احتمالی

عوامل بیرونی که می‌توانند تهدید کننده باشند و یا مشکلی برای تجارت شما بوجود آورند را شناسایی و لیست کنید. نمونه‌هایی از تهدیدها می‌تواند شامل افزایش بیکاری، افزایش رقابت در بازار، افزایش نرخ بهره وعدم ثبات بازارهای جهانی باشد.

زمانیکه مراحل بالا را طی کردید، ۴ لیست جداگانه خواهید داشت که در حالت ایده‌آل با کنار هم قرار دادن آن‌ها تصویر و تحلیلی کلی از نحوه فعالیت کسب‌وکار خود خواهید داشت. در نهایت با بکارگیری تحلیل swot می‌توانید برای دستیابی به اهداف تجاری‌تان استراتژی مناسبی تدوین نمایید.

چرا باید از جدول SWOT استفاده کنیم؟

بررسی SWOT برای به‌دست‌آوردن اطلاعات بیشتری درمورد تمام جنبه‌های یک مسئله، تیم، فرد یا نهادهای دیگر به کار گرفته می‌شود. این ارزیابی‌ها در بسیاری از کسب‌وکارها، به‌طور تقریبی در هر صنعتی و همچنین برای اهداف شخصی در راستای ارزیابی میزان پیشرفت افراد، جهت تحقق اهدافشان، استفاده می‌شود. در واقع، افراد از جدول SWOT استفاده می‌کنند تا پیش از تعیین هرگونه اهداف تیمی یا سازمانی مطمئن شوند که برای رسیدن به نقاط عطف معینی از اهداف خود به‌درستی کار می‌کنند. به‌طور کلی، این نوع ارزیابی‌ها از روش SWOT را می‌توان در شرایط مختلفی استفاده کرد. در ادامه چند مثال را ارائه می‌دهیم که استفاده از ماتریس SWOT در آنها می‌تواند نتایج مفیدی را به ‌دنبال داشته باشد:
-هنگام تصمیم‌گیری درمورد استخدام کارکنان جدید؛
-هنگام طراحی محصول جدید؛
-هنگام بررسی عملکرد تیم یا گروه؛
-هنگام بررسی عملکرد یک فرد؛
-هنگام ارزیابی مخاطبان یا بازار هدف؛
-هنگام بررسی محصولی برای بهبود؛
-هنگام بررسی فرآیندهای ناکارآمد؛
-هنگام تصمیم‌گیری برای تعیین حوزه موردنظر جهت متمرکزکردن منابع یا چگونگی آن؛
-هنگام تعیین اثربخشی شخصی خود در یک جایگاه شغلی؛
-هنگام تعیین نقاط قوت خود برای جایگاه شغلی جدید.

کاربرد ماتریس و تحلیل Swot

تحلیل و ماتریس SWOT می‌تواند برای تصمیم‌گیری‌های مختلف در تحقق اهداف نهایی و مطلوب مورد استفاده قرار گیرد. تجزیه و تحلیل SWOT می‌تواند در برنامه‌ریزی قبل از بحران و مدیریت بحران پیش‌گیرانه نیز کاربرد داشته باشد. در ادامه به برخی از کاربردهای تحلیل و ماتریس swot می‌پردازیم:

-ایجاد استراتژی

از تجزیه و تحلیل SWOT می‌توان برای ایجاد استراتژی‌های سازمانی یا حتی شخصی استفاده کرد. مراحل لازم برای اجرای یک تجزیه و تحلیل استراتژی محور، شامل شناسایی عوامل داخلی و خارجی با استفاده از ماتریس محبوب دو در دو، انتخاب و ارزیابی مهم‌ترین عوامل و همچنین شناسایی روابط موجود بین آن‌ها است. به عنوان مثال، وجود روابط قوی بین نقاط قوت و فرصت‌ها می‌تواند نشان‌دهنده شرایطی خوب در شرکت بوده و استفاده از یک استراتژی تهاجمی را ممکن سازد. از طرف دیگر، تعاملات قوی بین نقاط ضعف و تهدیدات می‌تواند یک هشدار و توصیه بالقوه برای استفاده از یک استراتژی تجزیه و تحلیل دفاعی باشد.

-ویرایش استراتژی جهت اعمال تطابق و تبدیل

یکی از کاربردهای ماتریس SWOT، تطبیق و تبدیل است. شما می‌توانید از طریق تطبیق دادن نقاط قوت با فرصت‌ها، مزایای رقابتی خود را افزایش دهید. کاربرد دیگر Swot، تبدیل نقاط ضعف یا تهدیدها به نقاط قوت و یا فرصت است. اگر تهدیدها یا نقاط ضعف قابل تغییر نیستند، باید سعی کنید آن‌ها را به حداقل رسانده و یا کنار بگذارید.

-بازاریابی

بازاریاب‌ها برای آنالیز رقبا، مشخصات دقیق هر یک از آن‌ها را در بازار شناسایی کرده و با بکارگیری تجزیه و تحلیل SWOT بر نقاط قوت و ضعف رقابتی آن‌ها تمرکز می‌کنند. مدیران بازاریابی ساختار هزینه، منبع درآمد، مزایا و شایستگی‌ها، موقعیت‌های رقابتی، تمایز محصولات، سیر تحولات صنعت و سایر اطلاعات هر رقیب را بررسی خواهند کرد. آن‌ها غالباً سرمایه‌گذاری برای جمع آوری داده‌های مورد نیاز را امری ضروری می‌دانند. علاوه براین؛ مدیران بازاریابی ممکن است برای کمک به شناسایی و اطلاع از روندهای بازاریابی کسب‌وکارشان، از تحلیل و ماتریس swot استفاده نمایند.

جمع‌بندی

به‌طور کلی در پاسخ به سوال ماتریس‌ SWOT چیست باید بگوییم که روش SWOT می‌تواند برای ارزیابی موضوعاتی خاص مفید باشد؛ همچنین جدول SWOT کمک می‌کند تا نسبت به موضوعات مدنظرتان درک بهتری به ‌دست آورید یا اینکه در نتیجه بررسی جدول‌تان، به موارد عملیاتی مفیدی برسید؛ به‌عنوان مثال در روش SWOT، ممکن است در بخش نقاط ضعف مواردی را ببینید که به‌راحتی بهبود می‌یابند؛ در نتیجه، در راستای رفع این نقاط ضعف خود در ماتریس سوآت اهداف شخصی یا تیمی‌ای را در نظر می‌گیرید تا با دستیابی به آنها ضعف‌های خود یا تیمتان را برطرف کنید.